بررسی روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد دانه در جمعیت های نیمه خواهری علف باغ (dactylis glomerata) تحت شرایط بدون تنش و تنش خشکی

این پژوهش با هدف بررسی روابط بین صفات عملکرد و اجزای عملکرد دانه در گونه علف باغ (dactylis glomerata) انجام شد. بدین منظور تعداد 25 فامیل نیمه­خواهری حاصل از پلی­کراس 25 ژنوتیپ والدی در دو محیط رطوبتی (شاهد و تنش خشکی) در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه هم­بستگی صفات نشان داد که عملکرد دانه در هر دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی با بیشتر صفات هم­بستگی مثبت و معنی­داری داشت، به­طوری که بیشترین هم­بستگی را در شرایط بدون تنش با وزن دانه در خوشه (**96/0) و در شرایط تنش خشکی با تعداد دانه در بوته (**89/0) نشان داد. همچنین طول و عرض برگ پرچم به­ترتیب هم­بستگی مثبت و معنی­دار *41/0 و *39/0 در شرایط بدون تنش و هم­بستگی مثبت و معنی­دار *46/0 و *44/0 در شرایط تنش خشکی را با عملکرد دانه نشان دادند. نتایج تجزیه به عامل­ها بیان­گر آن بود که برای اصلاح عملکرد دانه علاوه بر عوامل اندازه سیستم تولید مثلی و صفات فنولوژی، عامل ویژگی برگ پرچم باید در نظر گرفته شود. با انجام تجزیه رگرسیون در شرایط بدون تنش و تنش خشکی صفات وزن دانه در خوشه، تعداد دانه در خوشه و تعداد دانه در بوته وارد مدل شدند که در مجموع به­ترتیب 98 و 96 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. تجزیه ضرایب مسیر برای عملکرد دانه نشان داد که در شرایط بدون تنش خشکی صفات وزن دانه در خوشه و تعداد دانه در بوته و در شرایط تنش خشکی صفات تعداد دانه در بوته و وزن هزار دانه بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه داشتند. به­طور کلی از نتایج این پژوهش برای شناسایی ارتباطات ژنتیکی بین اجزاء عملکرد دانه و افزایش کارایی گزینش در روش­های مبتنی بر انتخاب غیر مستقیم می­توان سود جست.